Zabezpieczenie na stare lata - czyli czym jest umowa dożywocia?

Planowanie przyszłości to często trudne i złożone zadanie, zwłaszcza gdy chodzi o aspekty związane z opieką i wsparciem naszych najbliższych w późniejszych latach życia. W Polsce, jednym z narzędzi prawnych, które umożliwiają zabezpieczenie na starość i jednocześnie regulują kwestie majątkowe, jest umowa dożywocia. Nie jest to zwykła transakcja kupna-sprzedaży, ani też standardowa umowa o świadczenie usług. To umowa zobowiązująca jedną stronę do przekazania nieruchomości, w zamian za gwarancję opieki i wsparcia do końca życia. Ten rodzaj umowy ma swoje korzenie w Kodeksie Cywilnym i jest szczegółowo regulowany, między innymi przez artykuł 908.

art. 908 § 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
§ 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.

 

Tak jak wcześniej zdążyłem zaznaczyć, umowa dożywocia to umowa cywilnoprawna, na mocy której jedna strona (dożywotnik) zobowiązuje się przenieść na drugą stronę (zobowiązanego) prawo własności nieruchomość w zamian za zapewnienie opieki czy też zaspokojenia innych potrzeb życiowych do końca życia. „Świadczenia składające się na obowiązek utrzymania zbywcy zostały doprecyzowane jedynie dyspozytywnie, dzięki czemu możliwe jest elastyczne dopasowanie ich treści do potrzeb konkretnego dożywotnika. Jeżeli zobowiązanymi są współwłaściciele nieruchomości, rozkład ciężaru obowiązków wobec dożywotnika spoczywa na nich proporcjonalnie do rozmiaru udziałów w prawie własności . Polegają one głównie na dare i facere, a ich rozmiar powinien być uzależniony od jego zmieniających się w czasie potrzeb. Stosunek prawny dożywocia zalicza się do stosunków prawnych ciągłych. Umowa dożywocia zobowiązuje do przeniesienia własności nieruchomości, zatem z mocy art. 158 k.c. wymaga zachowania formy aktu notarialnego dla oświadczeń obu stron. Podlega deklaratywnemu ujawnieniu w księdze wieczystej (art. 16 ust. 2 pkt 1 u.k.w.h.)” A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, LEX/el. 2023, art. 908.

Stan prawny: wrzesień 2023 r.
Fot. unsplash.com