Umowa spedycji w polskim prawie cywilnym.
Dzisiejszy świat, w którym idea globalizmu oraz koncept “otwartych granic” jest w swoim szczytowym momencie, powoduje, iż transport i logistyka odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu biznesów. W związku z powyższym, umowy spedycji stają się coraz ważniejszym narzędziem w prowadzeniu działalności gospodarczej. W polskim prawie cywilnym umowa spedycji jest szczegółowo uregulowana w Kodeksie cywilnym (K.C.). W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej istocie umowy spedycji, jej kluczowym aspektom oraz regulacjom na kanwie polskiego prawa.
Mimo wielu podobieństw umowa spedycji jest odrębną umową od tej zwanej umową przewozu, bowiem obejmuje ona swoim zakresem czynności związane z przewozem (G. Sikorski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 794). Legalna definicja umowy spedycji została zawarta w art. 794 Kodeksu Cywilnego:
Art. 794. § 1. Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
§ 2. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.
Jak trafnie zauważają liczni komentatorzy, „umowa spedycji, która określa ramy prawne współpracy spedytora z dającym zlecenie w zakresie organizacji i optymalizacji procesu transportu przesyłki, uzupełniając i wspomagając w tym zakresie usługę przewozową sensu stricto, jest pod względem jurydycznym sui generis umową o świadczenie usług, choć wykształciła się z umowy zlecenia, czego konsekwencją jest jej cel w postaci – co do zasady – starannego działania.” J. Mucha-Kujawa [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 794.
W związku z powyższym należy jednoznacznie stwierdzić, iż istotą umowy spedycji jest organizacja przewozu — co obejmuje wszystkie czynności zmierzające do prawidłowego sfinalizowania przewozu, tak „aby odbył się on bez komplikacji i w przewidzianym terminie, przy czym o kwalifikacji danej czynności jako usługi spedycyjnej decyduje dopiero kontekst organizacji procesu przewozowego danej przesyłki.” J. Mucha-Kujawa [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 794.
Za elementy essentialia negotii umowy spedycji należy uznać:
- wskazanie przesyłki;
- rodzaj przesyłki;
- zakres świadczeń spedycyjnych;
- wynagrodzenie spedytora.
Stan prawny: sierpień 2023 r.
Fot. unsplash.com