Przywrócenie terminu na gruncie KPC.

Terminy są nieodzownym elementem postępowania cywilnego. Odpowiednie przestrzeganie terminów pozwala na skuteczne prowadzenie postępowań oraz zapewnia równość i sprawiedliwość wszystkim stronom. Niemniej jednak, w realiach postępowania terminy te mogą czasem ulec naruszeniu. W takich przypadkach polskie prawo cywilne przewiduje mechanizm ich przywrócenia. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu, dowiemy się, kiedy i jak można ubiegać się o przywrócenie terminu oraz jakie znaczenie ma to dla procesu sądowego.

Tematyka przywrócenia terminu została uregulowana w art. 167 - 172 Kodeksu postępowania cywilnego:

Art. 168. § 1. Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu.
§ 2. Przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych.

To, co należy podkreślić na wstępie, to fakt, iż przywróceniu podlegają tylko terminy o charakterze procesowym. Nie stosuje się instytucji przywrócenia terminów do tych, które są materialnoprawne. Przywrócenie terminu następuje tylko w trybie wnioskowym, przez osobę, która była zobowiązana do dokonania danej czynności w określonym terminie, a nie podjęła działania w tym zakresie. „Przesłanką pozytywną przywrócenia terminu jest brak winy strony w uchybieniu terminowi (art. 168 § 1). Natomiast przesłankami negatywnymi są brak ujemnych skutków procesowych dla strony wskutek uchybienia terminowi (art. 168 § 2), a także zawarcie nowego związku małżeńskiego przez choćby jedną ze stron, przy żądaniu przywrócenia terminu złożenia środka odwoławczego od wyroku w sprawach o unieważnienie małżeństwa, rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa (art. 170). Brak ujemnych skutków procesowych występuje np. w przypadku zwrotu pozwu, gdyż możliwe jest ponowne jego wniesienie. Nie dotyczy to także sytuacji, gdy roszczenie uległo przedawnieniu, gdyż kwestia przedawnienia jest negatywną konsekwencją materialną, a nie procesową.” E. Stefańska [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), red. M. Manowska, LEX/el. 2022, art. 168.

Jak trafnie podkreślają komentatorzy, „o braku winy w uchybieniu terminowi mogą świadczyć takie okoliczności, jak: choroba strony lub jej przedstawiciela, która uniemożliwiła dokonanie stosownej czynności nie tylko osobiście, lecz także przy pomocy innych osób, klęska żywiołowa, katastrofa, udzielenie mylnej informacji przez pracownika sądu (postanowienie SN: z 25.06.2021 r., II CZ 14/21, LEX nr 3269924, i z 24.11.2009 r., V CZ 57/09, LEX nr 688061).” E. Stefańska [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), red. M. Manowska, LEX/el. 2022, art. 168.

Stan prawny: sierpień 2023 r.
Fot. unsplash.com