Pokrewieństwo a Powinowactwo: Kluczowe różnice i skutki prawne

W prawie rodzinnym rozróżniamy dwa podstawowe typy relacji rodzinnych: pokrewieństwo i powinowactwo. Chociaż oba te pojęcia dotyczą stosunków międzyludzkich w ramach relacji rodzinnych, różnią się one zasadniczo skutkami prawnymi, jakie każda z nich rodzi.

Czym jest pokrewieństwo?

Pokrewieństwo to związek między osobami, które mają wspólnego przodka. Wyróżniamy pokrewieństwo w linii prostej, gdzie osoby pochodzą bezpośrednio jedna od drugiej (np. rodzice i dzieci) oraz w linii bocznej, gdzie osoby mają wspólnego przodka, ale nie pochodzą bezpośrednio jedna od drugiej (np. rodzeństwo, kuzynostwo). Stopień pokrewieństwa określa się przez liczbę pokoleń — im mniejsza liczba pokoleń dzielących dwie osoby, tym bliższe jest ich pokrewieństwo.

Czym jest powinowactwo?

Powinowactwo natomiast wynika z małżeństwa i łączy małżonka z krewnymi jego drugiej połówki. Interesującym aspektem powinowactwa jest to, że trwa ono nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Na przykład, po rozwodzie były teść nadal pozostaje powinowatym swojego byłego zięcia lub synowej.

Skutki prawne powinowactwa

Powinowactwo, podobnie jak pokrewieństwo, tworzy przeszkody prawne do zawarcia małżeństwa między pewnymi osobami. „Powinowactwo stanowi względną przeszkodę do zawarcia małżeństwa (zob. art. 14 k.r.o.). Jeżeli w innych przepisach niż przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest mowa o powinowactwie, to do wyjaśnienia samego pojęcia, jak również obliczania stopni powinowactwa należy stosować art. 61(8) k.r.o.” G. Jędrejek [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 61(8).
Powinowactwo wpływa także na obowiązki alimentacyjne. „Stosunek powinowactwa powstały przez zawarcie małżeństwa w sytuacji, w której jedno z małżonków już miało dziecko (dzieci), może prowadzić do powstania obowiązku alimentacyjnego pomiędzy ojczymem (macochą) i pasierbem. Zgodnie z art. 144 k.r.o. uprawnienie do żądania alimentów zarówno od męża matki, niebędącego ojcem dziecka, jak i od żony swojego ojca, niebędącej matką dziecka, przysługuje dziecku, jeżeli żądanie świadczeń alimentacyjnych odpowiada zasadom współżycia społecznego.” A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 61(8).

Czy powinowactwo wygasa z chwilą ustania małżeństwa?

Jak wspomniano, powinowactwo nie wygasa automatycznie z chwilą rozwiązania małżeństwa. Oznacza to, że prawnie ex małżonek nadal jest powiązany z rodziną swojego byłego współmałżonka.

Stan prawny: kwiecień 2024 r.
Fot. unsplash.com