O wyroku zaocznym słów kilka...

W starożytnym Rzymie została ugruntowania paremia prawnicza głosząca, iż "Volenti non fit iniuria" (łac. chcącemu nie dzieje się krzywda), podkreślająca znaczenie aktywności strony w stosunkach prawnych. W kontekście współczesnego prawa cywilnego, ta zasada znajduje odzwierciedlenie w instytucji wyroku zaocznego, który jest sposobem na egzekwowanie przepisów prawa, nawet gdy jedna ze stron charakteryzuje się biernością i nie wykazuje gotowości do uczestnictwa w postępowaniu.

Czym jest wyrok zaoczny?

Wyrok zaoczny to decyzja sądu wydana w sytuacji, gdy pozwany, mimo bycia prawidłowo wezwanym, nie bierze udziału w postępowaniu, nie składa odpowiedzi na pozew lub nie stawia się na rozprawie. Taki wyrok pozwala sądowi na rozstrzygnięcie sprawy na podstawie przedstawionych przez powoda materiałów, przy założeniu, że twierdzenia powoda o faktach są prawdziwe, o ile nie budzą one uzasadnionych wątpliwości.

Przesłanki wydania wyroku zaocznego

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego, wydanie wyroku zaocznego możliwe jest, gdy spełnione zostaną następujące warunki:
Pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew (art. 339 § 1).
Pozwany, mimo bycia wezwanym, nie stawił się na rozprawie lub, mimo stawienia się, nie bierze w niej udziału (art. 340 § 1).

Dodatkowo, sąd może wydać wyrok zaoczny w ciągu dwóch tygodni od rozprawy, jeśli otrzyma dowód doręczenia pozwu pozwanemu, który wcześniej nie nadszedł (art. 341).

Doręczenie wyroku zaocznego i możliwość sprzeciwu

Wyroki zaoczne są doręczane stronom z urzędu, przy czym pozwany otrzymuje pouczenie o przysługujących mu środkach zaskarżenia oraz o konsekwencjach niewniesienia sprzeciwu (art. 343 § 1). Pozwany ma prawo złożyć sprzeciw od wyroku zaocznego w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu tego wyroku, co otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy (art. 344).

Następstwa i znaczenie wyroku zaocznego

Wyroki zaoczne są efektywnym narzędziem procesowym, służącym szybkiemu rozstrzyganiu spraw, w których pozwany nie wykazuje aktywności procesowej. Jednakże są one również wyrazem równowagi między prawem do sądu a potrzebą efektywności postępowania sądowego. Pozwalają na uniknięcie niekończących się procesów z powodu bierności jednej ze stron.

Wydanie wyroku zaocznego nie jest równoznaczne z zakończeniem sprawy. Pozwany ma możliwość złożenia sprzeciwu, co inicjuje nowe rozpatrzenie kwestii. Ta procedura podkreśla, że system prawny dąży do zapewnienia sprawiedliwości wszystkim uczestnikom postępowania, dając szansę na obronę swoich praw, nawet jeśli w pierwszym etapie nie uczestniczyli w procesie aktywnie.

Stan prawny: marzec 2024 r.
Fot. unsplash.com